Conflict en banenverlies in Nederland

Omgaan met een probleem of conflict op het werk is altijd moeilijk. Vooral als je in een nieuw land bent en niet weet wat de juiste procedures zijn. In dit artikel vind je richtlijnen voor het omgaan met conflicten op het werk en beëindiging van het dienstverband in Nederland.

Conflicten op de werkplek

Als je onenigheid hebt op het werk, met een collega of je werkgever, en je komt er niet uit, dan heb je misschien een onpartijdige derde nodig om te helpen bemiddelen.  Werkplekconflicten kunnen vormen van ongepast gedrag, intimidatie, seksuele intimidatie, discriminatie of pesten zijn.

Arbeidsomstandighedenwet

Onder de Arbowet zijn bedrijven in Nederland verplicht om hun werknemers te beschermen tegen dergelijke psychologische stress.  Daarom hebben veel bedrijven een vertrouwenspersoon die speciaal is opgeleid om meldingen of klachten in ontvangst te nemen en deze op een ondersteunende en passende manier te behandelen.

Nuttige links: https://www.arboportaal.nl/documenten/publicatie/2010/05/10/arbeidstijdenwet-english-version

Hoe zoek je steun? 

Als er geen adviseur is, moet je contact opnemen met iemand van de personeelsafdeling (P&O) of de ondernemingsraad (OR, ondernemingsraad), een soort personeelsvertegenwoordiging in organisaties met meer dan 50 mensen. Als je lid bent  van een vakbond kun je ook een vakbondsvertegenwoordiger om advies vragen.  Je kunt ook extern juridisch advies inwinnen bij een arbeidsrechtadvocaat of bij Het Juridisch Loket, een overheidsdienst die voorziet in gratis juridisch advies.

Banenverlies in Nederland

Werkgevers in Nederland kunnen een werknemer niet zomaar ontslaan.  Ze moeten een goede reden hebben om een contract te beëindigen en moeten vrij strikte ontslagregels volgen.  Er zijn verschillende redenen waarom je in Nederland je baan kunt verliezen (ontslagen zijn): misschien wordt je tijdelijke contract niet verlengd, misschien wordt je bedrijf gereorganiseerd en verdwijnt je rol, of misschien is er wangedrag op het werk dat je werkgever ernstig genoeg vindt om je te ontslaan.

Hier volgt een overzicht van de belangrijkste redenen en processen voor het verliezen van je baan in Nederland:

      1. Verstrijken van een tijdelijk contract

Aangezien een tijdelijk contract al een vaste einddatum heeft, kun je niet veel doen als je werkgever het na die tijd niet wil verlengen.  Een tijdelijk contract kan niet vroegtijdig worden beëindigd, tenzij jij en je werkgever het eens zijn of tenzij jullie anders zijn overeengekomen in het contract.  Het belangrijkste is dat je werkgever je minstens een maand van tevoren moet vertellen of je tijdelijke contract al dan niet wordt verlengd.  Als ze er lang over doen om je te informeren, dan is het verstandig om ze eraan te herinneren dat je een wettelijk recht hebt op een kennisgeving van een maand.

Als je een reeks van drie of meer tijdelijke contracten hebt gehad bij dezelfde werkgever, of als je twee of meer jaar een tijdelijk contract hebt gehad, dan wordt je tijdelijke contract permanente automaat.  Als je werkgever je in zo'n situatie wil ontslaan, dan heb je recht op dezelfde ontslagprocedure als bij een vast contract.

      Beëindiging van een vast contract

 Als je een contract voor onbepaalde tijd hebt, dan kan je werkgever je alleen onder bepaalde voorwaarden ontslaan.  Aanvullende beëindigingsvoorwaarden die specifiek zijn voor je werkgever, zoals de opzegtermijn, kunnen ook worden vermeld in je vaste contract.

      - Ontslag door bedrijfsherstructurering:  Als het bedrijf van je werkgever herstructureert of in ernstige financiële problemen komt, kun je worden ontslagen (bedrijfseconomisch ontslag).  Oorzaken van een dergelijk ontslag kunnen zijn: (gedeeltelijke) sluiting van het bedrijf, daling van de inkomsten, verlies van klanten, verplaatsing van het bedrijf, uitbesteding of verlies van een subsidie. Dit is de meest voorkomende reden voor beëindiging die niet gerelateerd is aan de prestaties van een werknemer, aangezien het een vrij breed scala aan redenen omvat.  Een bedrijf moet deze redenen voor de rechtbank kunnen bewijzen subsector (kantonrechter) als de werknemer de beëindigingsovereenkomst niet accepteert en naar de rechter stapt.

      - Ontslag wegens slechte prestaties: Als je niet voldoet aan de vereisten van je functie of als je je ongepast hebt gedragen en de situatie na verloop van tijd niet verbetert, dan kun je worden ontslagen wegens slecht functioneren (disfunctioneren). Een werkgever kan een werknemer niet zomaar ontslaan wegens slecht functioneren.  Ze moeten formele feedback geven aan de werknemer, bijvoorbeeld tijdens een functioneringsgesprek.  Ze kunnen ook een verbeterstrategie (verbetertraject) opstellen, zoals aanvullende training of coaching, voor de komende weken of maanden om de werknemer te helpen deze problemen te overwinnen.  Als de prestaties van de werknemer na verloop van tijd niet verbeteren, kan de werkgever redelijke gronden hebben voor ontslag.

      - Onmiddellijk ontslag: Ontslag op staande voet is een uitzonderlijke vorm van ontslag waarbij een werkgever een werknemer op staande voet kan ontslaan voor ernstig wangedrag zoals diefstal, verduistering, mishandeling, belediging of werkweigering.  Een werkgever moet een dwingende reden hebben om een werknemer op deze manier te ontslaan en moet onmiddellijk handelen door de werknemer op de hoogte te stellen van zijn wangedrag. Als je op staande voet wordt ontslagen, heb je geen recht op een werkloosheidsuitkering.

Andere redenen redenen voor beëindiging kunnen zijn: een verbroken werkrelatie als gevolg van conflicten op de werkvloer, zoals pesterijen of het niet kunnen oplossen van meningsverschillen, of onvermogen om te werken, zoals langdurige ziekte.  In dergelijke gevallen is het verstandig om juridisch advies in te winnen, omdat je mogelijk recht hebt op extra bescherming bij ontslag.

Beëindigingsproces en contract

Als je werkgever je vaste contract wil beëindigen, dan zal je baas of supervisor je dat formeel vertellen, vaak in aanwezigheid van een personeelsfunctionaris.  Op dat moment, of kort daarna, zullen ze je een beëindigingscontract voorleggen.  Afhankelijk van de omstandigheden kan er van je verwacht worden dat je blijft werken tot de beëindiging is afgerond of dat je na de vergadering (onmiddellijk) naar huis wordt gestuurd en niet meer werkt.  Dit nieuws kan als een schok komen.  Het belangrijkste is om geen plotselinge beslissingen te nemen.

Ten eerste moet je het beëindigingscontract zorgvuldig lezen en controleren.  De beëindiging is pas definitief als je ermee instemt en deze ondertekent.  Als je ernstige redenen hebt om het niet eens te zijn met het contract, onderteken het dan niet en vraag in plaats daarvan juridisch advies.

 Houd er rekening mee dat er geen tijdslimiet is voor het controleren van het contract.  Mensen hebben meestal een paar dagen nodig om de tekst te bekijken en het nieuws te verwerken.  Als de situatie complexer is, kan deze periode uitlopen tot weken of meer.

Vraag of het bedrijf bereid is om je geld aan te bieden om je juridische kosten te dekken voor een advocaat die het contract met je doorneemt, dit is een vrij gebruikelijke praktijk.

Wanneer je het contract doorneemt, moet je details controleren zoals:

• Reden voor ontslag (als je verantwoordelijk bent, kom je mogelijk niet in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering).
• Eindloon (tot welke datum?).
• Betaling van achterstallig verlof, bonussen of andere voordelen.
• Betaling van compensatie (indien van toepassing).
• Een concurrentiebeding kan je verbieden om gedurende een bepaalde periode voor concurrenten te werken.
• De opzegtermijn die je werkgever je moet geven voordat hij je contract wil beëindigen, hangt af van hoe lang je al in dienst bent.

Periode minimaal opzegtermijn is een maanddie geldt tot vijf jaar werk.  Als je 5-10 jaar bij een bedrijf werkt, is het twee maanden en 10-15 jaar is het drie maanden.  Je salaris wordt doorbetaald tijdens de opzegperiode.  Als je nog in proeftijd zit of op staande voet wordt ontslagen, dan is er geen opzegtermijn nodig.

Ontslag nemen op het werk

Als je een andere baan in Nederland vindt, naar het buitenland verhuist of iets anders wilt gaan doen (bijvoorbeeld een eigen bedrijf beginnen of studeren), dan kun je ontslag nemen.  

Merk op dat bedrijven meestal de opzegtermijn voor ontslag specificeren in de arbeidsovereenkomst: normaal gesproken een maand of meer.  Als je dus van plan bent om een nieuwe baan te nemen, zorg er dan voor dat je je werkgever vroeg genoeg informeert om vertragingen bij de baanovergang te voorkomen.

Een werkloosheidsuitkering aanvragen

Afhankelijk van hoe lang je bij je baan hebt gewerkt en de aard van het ontslag, kun je recht hebben op een werkloosheidsuitkering (WW-uitkering).  Je moet een werkloosheidsuitkering aanvragen binnen een bepaalde periode nadat je je baan hebt verlaten, soms vóór de einddatum van je salaris, dus zorg ervoor dat je de vereisten zo snel mogelijk onderzoekt.

Op zoek naar een nieuwe baan

Als je van de schok van het verlies van je baan bent bekomen, kun je aan de toekomst gaan denken.  Misschien heb je eerst een pauze nodig om je hoofd leeg te maken of ga je meteen op zoek naar een nieuwe baan.  Wat je ook kiest, onthoud dat verandering, hoe ontmoedigend ook, ook kansen met zich meebrengt.

 

Auteur: Loredana Tripp